“Gelin tangoyu geri kazanalım”

ONUR EREM 18.09.2013

Faysal Tekoğlu Türkiye’de 5 yıldır queer tango dersi veriyor. Bu yıl 5 Ekim’de başlayacak queer tango atölyesinin arifesinde Tekoğlu ile queer tangoyu ve önemini konuştuk:

»Queer tango ile nasıl ilgilenmeye başladınız?
Tangoyla ilgilenmeye başladıktan 2 yıl sonra sorular sormaya başladım. Neden sadece erkekler ve kadınlar var? Neden LGBT’ler tango yapamıyor, yapıyorlarsa neden görünmez haldeler, neden görünür kılmıyorlar kendilerini? Bu sorular beni queer kavramıyla tanıştırdı. Queer kavramıyla tanışınca tango ve queer birleşti. Bu da benim dans camiasının heteroseksüel olduğunu anlamamı sağladı.

»Tango erkeklerin yönetici olduğu bir dans türüyken bu dansın queeri nasıl oluyor?
Queer tango tüm cinslerin, hepimizin tangosu. Tangoda roller cinsiyeti, cinsiyet rolü belirler. Erkek yönetici, kadın takipçidir. Queer tangoda bütün cinsel kimlikler vardır ama rolu cinsel kimlik üstünden çalışmayız. Her birey her iki rolü de çalışır, her iki rolde de tango yapar. Tangodaki hiyerarşik ‘yönetici’ ve ‘takipçi’ kavramları yerine ben yönlendiren ve yönelen kavramlarını kullanmayı tercih ediyorum.

»Queer tangonun dünyadaki tarihi nasıl?
Tango ortaya çıktığından beri queer tango yapıldığını düşünüyorum ama adı konulmamıştı, çünkü queer kavramı yoktu. 20. yüzyılın ikinci yarısında LGBT hareketinin yükselmesiyle 2000’li yıllarda queer tango olgunlaşmaya, gelişmeye başladı.

»Derslere katılım nasıl?
Türkiye’de çoğalmakta sorunlar yaşadık. Bunun nedenlerinden biri yaşam koşullarının çok zor olması, hele LGBT bireyler için. Ama bu yıl biraz daha iyi talep görüyor. Gezi ile birlikte Onur Yürüyüşü’ne katılımdaki artış queer tangoya da yansıdı.

»Katılımcıların hepsi LGBT’ler mi? Heteroseksüeller de geliyor mu?
Katılımcıların yaklaşık dörtte biri heteroseksüel oluyor. Farklı kimliklerin buluşmasıyla güzel ve keyifli dersler yapıyoruz. Bir süre sonra da derslerden yeni queer tango eğitmenlerinin çıkmasını diliyorum. Trans, gey veya lezbiyen bir arkadaşın ders vermeye başlamasından daha güzel ne olabilir ki?

»Queer tangonun önemi nedir?
Queer tango sisteme karşı ciddi bir duruştur. Karşı duruşun kendisi devrimci bir eylemdir. Tango eylem halidir, bedenin yalansız halidir. Geyleri severim demek teorik bir söylem, sarılıp tango yapmak ise pratiktir. Pratik yalan söylemez. Sarılmak, ötekileştirmenin tamamen ortadan kalkması için ciddi bir çözümdür.

»Derslere gelecek öğrenciler, atölyeyi ilk defa duyanlar ne beklemeli?
Queer tangoyu tüm alternatif düşüncede olan insanların denemesi gerektiğini düşünüyorum. Önyargılarından ve beklentilerinden sıyrılarak gelmeliler derslere. Tango bilerek gelen öğrencilerse ya erkek rolünü biliyorlardır ya kadın rolünü. Burada kafalarındaki kalıpları kırarak diğer rolü de öğrenecekler. Queer tango derslerinde her şeye karşı çıktığımız gibi klasik öğretmen-öğrenci ilişkilerine de karşıyız. Bu kurs bir yoldur. Bu yolda birbirimizi törpüleyeceğiz. Bunu bir yol arkadaşlığına benzetebiliriz. Queer tango insanlara ciddi bir değişim de getiriyor. ‘Queersem queer tangoyu da yaparım’ diye bir düşüncenin de geçerliliği yok. Tangoyu öğrenme süreci en az 1 yıldır.

***

FAYSAL TEKOĞLU KİMDİR?

1966 yılında Diyarbakır’da doğan Faysal Tekoğlu 1984 yılından beri dansla, 1998’den beri de tangoyla ilgileniyor. Arjantin’de de tango eğitimi almış olan Tekoğlu 2005 yılından beri tango, 2008 yılından beri de queer tango dersi veriyor. 2011 Onur Yürüyüşü’ndeki queer tango dans gösterisi de Faysal Tekoğlu’nun atölyesinden çıkma. Sonbahar döneminde queer tango kursu 5 Ekim Cumartesi 16:00-17:30 saatleri arasında başlayacak ve her hafta aynı saatte devam edecek. Ayrıntılı bilgi için faysaltekoglu@gmail.com adresinden ve 0544 828 1302 numaralı telefondan iletişime geçebilirsiniz.

***

‘Sol ve devrimci camia dansı yanlış yorumluyor ve yaşıyor’ 
Türkİye’de sol dans etmiyor. Edenler de dansın mantığını sorgulamıyor, hayatın her alanını eleştirebilen solcular dansı eleştiremiyor. Genelde tango kurslarına katılan solcular, feministler tangonun mantığını ve işleyişini sorgulamaz, ‘erkek yönetir kadın takip eder’ diyen hocalarına uyarlar. Oysa her şeyi sorgulamalıyız. Dün erkekler yönetiyor olabilir ama artık o derste sen varsın, o bilginin yerine yenisini koyabilmeli veya koydurtabilmelisin. Dans etmenin burjuvaziyle yakından, uzaktan bir alakası yok. Dansa bakıp ‘burjuva’ diyenlere ‘nereden biliyorsunuz?’ demek gerekli. Dansları burjuvazi değil, sorunu olanlar yaratır. Dans ciddi bir üretim aracı, zor bir yaratım süreci demektir. Türkiye’de dans ticarileşiyor, dansa ulaşım da zorlaşıyor. Oysa solcular dansı sahiplense, bırakmasa böyle olmazdı. Ulaşamadığın tango senin değildir!
Sosyalistlerin, feministlerin, LGBT’lerin ve tüm ötekilerin dansı, tangoyu sahiplenmesi gerekiyor ki tekrardan halkın ulaşabileceği hale gelsin. Tango sokaktan, varoşlardan çıkmıştır, halkındır. Türkiye’nin kendi geçmişine bakınca da zeybek, horon, halay üreten insanlardan yani köylüden, halktan çıkmıştır. Solun tangoyu kabullenmesi ve sahiplenmesi gerekir. Sahiplenmese dahi o solundur.”

***

QUEER NEDİR?

Sİbel Yardımcı ve Özlem Güçlü’nün derlediği Queer Tahayyül kitabının sunuşundan: ‘Queer kelimesi Türkçede garip, tuhaf, yamuk gibi anlamlara geliyor. Bunun yanı sıra argoda “ibne” demek. Queer kuramının merkezinde de acayip, tuhaf, yamuk, anormal, iğrenç, aşağılık olana; normatif alanın dışında kalana; bu alanın dışında bırakılana; normu ihlal edene bir gönderme ve bu “kötüyü”, “anormali” yeniden anlamlandırma imkanı yatıyor.