Çin’in Yiwu kasabasında periler, geyikler ve kar yok; yalnızca dünyadaki Noel dekorasyonu ürünlerinin yüzde 60’ını üreten 600 fabrika ve ağır koşullarda çalışan işçiler var

Noel Baba’nın atölyesi… 19 yaşındaki Wei, Çin’in Yiwu kasabasında kırmızı bir tozdan plastik kar taneleri yapıyor.

19.12.2014|Oliver Wainwright|Çeviri: Onur Erem @onurerem

Yer kırmızı, tavan kırmızı. Pencerenin pervazından kırmızı damlıyor, duvarlardaki lekeler kırmızı. Sanki Anish Kapoor içeri sıradışı bir sanat eseri bırakmış. Ancak bu bir sanat eseri değil, Noel’in gerçek hazırlığı. Bu, Kuzey Kutbu’ndan binlerce kilometre uzakta, Çin’in Yiwu kasabasında Noel Baba’nın gerçek atölyesi.

Hayal dünyamızda Noel’i hazırlayanlar Kuzey Kutbu’nda ahşap bir kulübede pembe yanaklı periler olsa da gerçeği görmek için Yiwu’ya bakmalıyız. Evinizin her yanına koyduğunuz yılbaşı süsleri, parlak toplar ve LED ışıklarının muhtemel üretim noktası bu kasabadır. Şanghay’ın 300 kilometre güneyinde, tek bir çam ağacının veya kar tanesinin bulunmadığı bu gerçek kasaba…

Wei günde en az 10 toz maskesi değiştiriyor, kırmızı tozu solumamaya çalışıyor.

ÇİN’İN NOEL KASABASI

Adı “Çin’in Noel Kasabası” çıkan Yiwu’da parlak fiber optik ağaçlardan şapkalara kadar dünyadaki Noel dekorasyonlarının yüzde 60’ını üreten 600 fabrika bulunuyor. Bu fabrikalarda çalışan “perilerin” çoğu iş için Çin’in başka bölgelerinden buraya göçmek zorunda kalan, günde 12 saat çalışma karşılığında aylık en fazla 1000 TL kazanan insanlar insanlar. Çoğu Noel’in ne olduğunu bilmiyor.

Fabrikadaki işçilerden 19 yaşındaki Wei “Belki bizim kutladığımız Çin Yeni Yılı gibi bir şeydir yabancılar için” diyor.Geçen yıl çalışmak için kırsal Guizhou bölgesinden Yiwu’ya göçmüşler. Babasıyla birlikte uzun saatler çalıştığı bu “kırmızı in”de plastik kar tanelerini tutkala batırıp toz makinesinde sokup kırmızıya dönene kadar tutuyor. Bunu her gün beş bin defa tekrarlıyor.

Bü süreçte baba oğul tepeden tırnağa kırmızı toza bürünüyor. Wei’nin babası Noel Baba şapkası giyiyor. Beğendiğinden değil, saçlarının kırmızı toza bulanmaması için. İkili tozu solumamak için günde en az onar toz maskesi eskitiyor. Yaptıkları çok yorucu bir iş ve muhtemelen önümüzdeki kış yapmayacaklar: Wei’nin düğünü için yeterli para biriktirdikten sonra Guizhou’ya dönmeyi ve bu kırmızı tozun bir zerresini bile tekrar görmemeyi planlıyorlar.

İkili günde beş bin kar tanesi üretiyor ve ayda 1.000 TL maaş alıyor.

62 BİN DÜKKANLIK MERKEZ

Plastik çantalar içindeki kırmızı toz 4 milyon metrekarelik Yiwu Uluslararası Ticaret Merkezi’nde, almaya hiç ihtiyacınızın olmadığı ancak bir gün bir şekilde almak zorunda kaldığınız diğer ürünlerle birlikte sergileniyor. Noel temalı plastik çiçekler, şemsiyeler, saatler… Bunların her birine ayrılmış büyük sokaklar var, BM tarafından dünyanın en büyük küçük ölçekli üretici pazarı olarak tanımlanan bu ticaret merkezinin içinde. Küresel tüketim kültürünün bir fotoğrafı bu merkez, içindeki 62 bin dükkanla birlikte. Ölçeği o kadar büyük ki, şehir planlamacılarla birlikte beş farklı ilçe yönetimi üstleniyor organizasyonunu.

Ancak Yiwu Uluslararası Ticaret Merkezi’nin ihtişamlı günleri geride kalmış durumda. Ali Baba ve Made In China gibi internet devleri karşısında geriliyorlar. Yalnızca Ali Baba 1.4 milyon farklı Noel dekorasyonu ürününü farenizin tek tıkıyla kapınıza kadar getiriyor. Yiwu’daki ticaret merkezinde ise sadece 400 bin farklı ürün var.

Yiwu’nun düşük fiyatlı ürün üreterek piyasanın alt segmentlerine ürün üretmesi küresel ekonomik kriz döneminde satışlarını artırmıştı fakat uluslararası satışlar bu sene azaldı. Yiwu Noel Ürünleri Endüstrisi Birliği Başkan Yardımcısı Cai Qingliang yine de umutlu. Çin’de iç pazarın büyümekte olduğunu, Çin de her yıl kutlanan Mammon gibi festivallerin talebi artırmaya devam edeceğini söylüyor.

Yiwu Uluslararası Ticaret Merkezi’nin Noel köşesi.

PATRONLARIN MORALİ YERİNDE

Ekonomist dergisine göre Noel Baba Çin’de İsa’dan daha fazla bilinen bir figür haline geldi. Noel dekorasyonu üreten fabrikalardan Boyang’ın kurucusu Cheng Yaping’e göre ömür boyu Noel’e mahkum olmaları mutluluk verici. “Yiwu’da çalışırken ve yaşarken sürekli bir Noel havası içinde, güzel dekorasyonlar arasındasınız. Bu moral için çok iyi” diyor Yaping. Ancak bizim Noel’de “yalnızca 99 kuruşa” alacağımız kırmızı kar tanelerini, tozlara bulanmış bir atölyede üreten, üretim bandının öbür tarafındaki işçiler için aynı şeyi hissetmiyor.