Kişisel bilgilerimi korumakla yükümlü devletin, TC kimlik numaramı ve ev adresimi tanımadığım çok sayıda insana posta yoluyla gönderdiğini fark ettim. Niğde Valiliği’nin yaptığı bu uygulama, açık bir anayasa ihlali olsa da Valilik ‘uygulama böyle’ diyor

ONUR EREM

Son aylarda BirGün sayfalarında kişisel bilgilerin gizliliğinin ihlaline dair çok sayıda haber yayınlandı: ÖSYM’nin sitesinde yayınlanan bilgiler, cep telefonlarını ele geçiren pazarlama firmaları, internette kişisel bilgileri takip eden firmalar… Oysa bu uygulamalar, Anayasa’nın 20. maddesine aykırı. Anayasa’nın 20. maddesi şöyle diyor: Herkes, kendisiyle ilgili kişisel verilerin korunmasını isteme hakkına sahiptir. Bu hak; kişinin kendisiyle ilgili kişisel veriler hakkında bilgilendirilme, bu verilere erişme, bunların düzeltilmesini veya silinmesini talep etme ve amaçları doğrultusunda kullanılıp kullanılmadığını öğrenmeyi de kapsar. Kişisel veriler, ancak kanunda öngörülen hallerde veya kişinin açık rızasıyla işlenebilir. Kişisel verilerin korunmasına ilişkin esas ve usuller kanunla düzenlenir.

Özel firmalar, kişisel bilgileri satarak para kazanma hırsıyla anayasanın bu maddesini ihlal ediyor. Türkiye’de kişisel bilgilerin korunmasına dair yasalar ise çok yetersiz. 2000’lerin başında Avrupa Birliği reformları kapsamında hazırlanan bir taslak, 2013’te hâlâ meclise gelemedi. Bu nedenle bu firmalara genellikle ceza verilmiyor.

Ancak son yaşadığım olay, özel firmaların yanısıra valiliklerin de Anayasa ihlali yaptığını görmeme vesile oldu. Anayasayı çiğneyen valilik olur mu? Maalesef Türkiye’de oluyor.

Her şey 2010 yılında 83 gün yoklama kaçağı kalmamla başladı. Çevremdekilerin söylediklerine inanarak, üniversiteyi bitirenlerin askerliğinin otomatik olarak bir yıl tecil edildiğini sanıyordum, yanılmışım.

‘AKSERLİK YAP, 50 LİRA İNDİRİM KAZAN’

O tarihten 2 yıl sonra, Milli Savunma Bakanlığı Askerlik Şubesi Başkanlığı ve Niğde Valiliği tarafından hazırlanan bir mektup geçti elime. Öyle bir ‘ciddiyetle’ hazırlamışlar ki, adımı 2 kere yanlış yazmışlar. Askerlik Kanunu’na muhalefetten hakkımda 100 lira para cezası kesilmiş. Altında kimlerin imzası var diye baktım, İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdür Vekili’nden Çevre ve Şehircilik Müdürü’ne kadar 8 kişinin imzası var. Özetlemek gerekirse “Askerliğinizi şimdi yapın, yüzde 50 indirim fırsatından yararlanın. Üstelik cezanız askerlik sonrasına ertelensin. Bu fırsat bir daha gelmez” yazmışlar. İnsanların askerlik yapmamak için 30 bin lira ödediği bir ülkede 50 liralık ceza indirimiyle askerliği pazarlamak hangi cin fikirli insanın aklına geldiğini, bu önerisini nasıl kabul ettirdiğini anlamak mümkün değil.

En büyük sürprizi de son sayfaya saklamışlar: Benimle aynı cezaya çarptırılanların adı, soyadı, TC kimlik numarası ve adreslerinden oluşan bir liste! Ceza kesilen herkese bu liste gönderilmiş. Üstelik bu sefer adımı doğru yazmayı başarmışlar.

GELECEĞİM, LİSTEDEKİLERİN İNSAFINA BAĞLI

İşte o mektup!

Şu anda bu kişisel bilgilerim hiç tanımadığım insanların elinde. Bu bilgiler kullanılarak çok daha fazla kişisel bilgi ele geçirilebilir, adım kullanılarak türlü türlü dolandırıcılık yapılabilir. Kısaca, bilgilerimi kullanarak neler yapacakları listedeki diğer insanların insaflarına kalmış. Bilgilerimi servis edenin, onları korumakla yükümlü olan devlet kurumları olması ise trajik. Bu durumu paylaştığım avukatlar da Niğde Valiliği’nin yaptığının anayasa ihlali olduğunu söylüyorlardı; dava açsak bile Türkiye’de bir valiliğin ceza almasının neredeyse imkansız olduğunu da hatırlatarak. Hrant Dink cinayetinde bile cezalandırılmayan valilikler, bana yollanan kıytırık bir mektuptan mı ceza alacaktı?

Niğde Valisi Alim Barut’u arayarak valilik bünyesinde gerçekleştirilen anayasaya aykırı bu faaliyetle ilgili bilgi vererek en azından gelecekte benzer mağduriyetler yaşanmasının önüne geçmek istiyordum. Kendisine ulaşamadım, ancak özel kalem müdürü ile görüştüm. Durumu anlattığımda “bakarız, ilgileniriz” gibi cevaplar aldım. Ya olayın vahametinin farkında değiller, ya da umursamıyorlar.

CEZAYI NEREYE ÖDEMEM GEREKTİĞİNİ BİLEN YOK

Üstelik cezayı nereye ödeyebileceğimi bilen bir kişi bile yok. Cezanın tebliğinden itibaren 15 gün içinde mal müdürlüğüne yüzde 25 indirimle fırsatım varmış ama bu fırsatı kaçırdım. Mal müdürlüğü, ödeyeceğim yeri öğrenmek için beni Niğde Valiliği’ne yönlendirdi. Valilik’te kimse bilmediği için Niğde Defterdarlığı’na bağladılar, defterdarlıkta da bilen çıkmadı.

En sonunda İçişleri Bakanlığı’na Bilgi Edinme Hakkı aracılığıyla başvurmaya karar verdim. İçişleri Bakanlığı Hukuk Müşavirliği’ne Anayasa’ya aykırı bu uygulamanın neden sonlandırılmadığını, sorumluların neden cezalandırılmadığını; İçişleri Bakanlığı İç Denetim Birimi Başkanlığı’na ise bugüne kadar kaç yurttaşın kişisel bilgilerinin Türkiye genelinde valilikler tarafından bu şekilde ifşa edildiğini sordum. İç Denetim Birimi Başkanlığı, bu konunun özel bir araştırma gerektiğini söyleyerek cevap veremeyeceklerini belirtti. Hukuk Müşavirliği ise sorumu cevaplamadan Niğde Valiliği’ne yönlendirdi. Niğde Valiliği’nin verdiği cevap: “Askerlik Şubesi Başkanlıklarının yapmış olduğu teklif üzerine İl veya İlçe İdare Kurullarının Kanun gereği almış oldukları kararlarda isim ve soyisim benzerliklerinin önüne geçmek, kararların ilgisiz kişilerin adına yazılmasını önlemek açısından alınan kararlarda ad, soyad, T.C. kimlik numarası ile açık adresleri yazılarak alınmaktadır.”

Sonuç olarak elimde adıma kesilmiş 100 liralık bir ceza ve çok sayıda insanın kişisel bilgileriyle kalakaldım. Ne cezayı ödeyebileceğim bir yer var, ne de kişisel bilgilerimin afişe edilmesini cezalandırabilecek bir merci…

İBRAHİM KABOĞLU: UYGULAMA ANAYASA İHLALİ

Yaşadıklarımı anlattığım anayasa profesörü İbrahim Kaboğlu, bu uygulamanın anayasaya aykırı olduğunu söyledi. Kaboğlu, TC kimlik numaram ve ev adresimin yanı sıra, böyle bir ceza aldığımın da ifşa edilmesinin doğru olmadığını belirtti.